Microsoft Windows (که با اسامی Windows یا Win نیز شناخته می شود) یک سیستم عامل گرافیکی می باشد که توسط شرکت مایکروسافت توسعه و عرضه شده است. این سیستم عامل امکاناتی همچون ذخیره فایل ها، اجرای نرم افزار، بازی کردن، تماشا ویدئو و اتصال به اینترنت را فراهم می کند.
چرا این سیستم عامل Windows نامیده شد؟
قبل از عرضه Microsoft Windows، کاربران مایکروسافت به خط فرمان تک منظوره سیستم عامل MS-DOS عادت داشتند. با توجه به اینکه مایکروسافت اکثر محصولات خود را به صورت تک کلمه ای نامگذاری می کند، به واژه ای نیاز داشت که رابط کاربری گرافیکی جدید را به خوبی توصیف کند. در این سیستم عامل، پنجره های متعدد امکان اجرای همزمان وظایف (tasks) و برنامه های مختلف را فراهم می کنند، به همین دلیل، مایکروسافت کلمه Windows را برای محصول جدید خود انتخاب کرد. با توجه به عدم امکان استفاده از اسامی عام همانند windows (پنجره ها) به عنوان نشان تجاری، این سیستم عامل به صورت رسمی با نام Microsoft Windows شناخته می شود. اولین نسخه Microsoft Windows، نسخه 1.0 بود که در سال 1985 منتشر شد.
تصویر(1)
در ادامه به بررسی نسخه های مختلف سیستم عامل ویندوز به صورت مجزا پرداخته می شود.
Windows 1.0
تصویر(2)
ویندوز 1.0 در نوامبر سال 1985 عرضه شد. متاسفانه در آن زمان مایکروسافت در ترغیب کاربران موفق عمل نکرد، مخصوصا هنگامی که با رابط کاربری گرافیکی جذاب تر سیستم عامل مکینتاش از شرکت Apple مقایسه می شد، ضعف های این سیستم عامل مشهود بود. این نسخه اولین تلاش مایکروسافت جهت طراحی یک رابط گرافیکی 16 بیتی بود. در این نسخه ویژگی multitasking یا چند وظیفگی به صورت محدود ارائه شد و همچنین ماوس به عنوان یک دستگاه ورودی معرفی گردید.
Windows 2.0
تصویر(3)
ویندوز 2.0، دو سال پس از نسخه اول در دسامبر 1987 منتشر گردید. بزرگترین نوآوری در ویندوز 2 امکان روی هم قرارگیری پنجره ها بود. همچنین قابلیت کوچک سازی و بزرگ سازی پنجره ها به ویندوز 2 اضافه شد. برای اولین بار در این نسخه کنترل پنل ویندوز با تنظیمات سیستمی و گزینه های شخصی سازی متعدد معرفی گردید.
لازم به ذکر است که اولین نسخه ویندوزی برنامه های Word و Excel برای ویندوز 2 منتشر شدند. (پیش از انتشار نسخه ویندوزی، برنامه های مذکور برای سیستم عامل مکینتاش عرضه شده بودند.)
Windows 3.0
تصویر(4)
ویندوز 3، اولین ویندوزی بود که به دیسک سخت نیاز داشت و در 22 مه 1990 روانه بازار شد. این نسخه موفقیت گسترده ای کسب کرد و در زمینه رابط گرافیکی برای سیستم عامل های مکینتاش شرکت apple و آمیگا شرکت Commodore به یک رقیب تبدیل شد.
قابلیت اجرای برنامه های MS-DOS در ویندوز 3 معرفی شد که امکان چند وظیفگی را به برنامه های قدیمی اضافه نمود. همچنین با پشتیبانی از 256 رنگ، رابط کاربری ویندوز 3، ظاهری رنگی و مدرن تر پیدا کرد.
Windows 3.1
تصویر(5)
ویندوز 1 و 2 هر دو دارای بروزرسانی هایی بودند اما بروزرسانی ویندوز 3.1 که در سال 1992 منتشر شد قابل ملاحظه بود، زیرا در این بروزرسانی فونت های TrueType معرفی شدند. از ویژگی‌های مهم این فونت ها مقیاس‌پذیری آن‌ها است که باعث می‌شود در اندازه‌های مختلف، کیفیت خود را حفظ کنند. این مورد موجب شد برای اولین بار ویندوز به یک بستر مناسب نشر تبدیل شود. ویندوز 3.1 برای اجرا به 1 مگابایت حافظه رم نیاز داشت و با توجه به دسترسی ۳۲ بیتی به دیسک، از عملکرد بهتری برخوردار بود. همچنین بازی Minesweeper اولین بار در ویندوز 3.1 عرضه شد.
Windows NT
تصویر(6)
ویندوز NT، یک خانواده از سیستم عامل‌های تولید شده توسط شرکت مایکروسافت است که اولین نسخه از آن در ژوئیه 1993 منتشر شد. ویندوز NT، اولین نسخه 32 بیت ویندوز بود. بازار هدف این سیستم عامل، کامپیوتر های سرور بودند.
Windows 95
تصویر(7)
همانطور که از نام آن مشخص است، این سیستم عامل در آگوست سال 1995 عرضه شد. ویندوز 95 دارای یک محیط 32 بیتی بود. برای اولین بار در این ویندوز از دکمه استارت، منوی استارت و نوار وظیفه (task bar) رونمایی شد و تمرکز آن بر روی چندوظیفگی (multi tasking) بود. همچنین برنامه های Windows Explorer و Internet Explorer ارائه شدند که البته Internet Explorer به صورت پیش فرض نصب نبود و برای نصب به پک Windows 95 Plus نیاز داشت.
در ویندوز 95، مفهوم plug and play معرفی شد و ایده آن بدین شکل بود که با اتصال دستگاه های جانبی، سیستم عامل درایور های مناسب دستگاه را پیدا و نصب نماید تا موجب کارکرد دستگاه گردد؛ اما در عمل، خیلی موفقیت آمیز نبود.
MS-DOS همچنان نقش مهمی در ویندوز 95 داشت و برای اجرای برخی از برنامه ها ضروری بود.
Windows 98
تصویر(8)
در 25 ژوئن 1998، مایکروسافت ویندوز 98 را عرضه کرد. این سیستم عامل از درایور سخت افزار های جدید برخوردار بود. ویندوز 98 پشتیبانی بهتری از فایل سیستم FAT32 داشت و امکان پشتیبانی از پارتیشن های بزرگتر از 2 گیگابایت (حداکثر میزان در ویندوز 95) در این سیستم عامل فراهم شد. همچنین پشتیبانی USB در ویندوز 98 بسیار قدرتمند تر از پشتیبانی ابتدایی ارائه شده در نسخه های OEM ویندوز 95 بود. از دیگر مشخصه های ویندوز 98 می توان به یکپارچه سازی مرورگر Internet Explorer 4 با سیستم عامل اشاره کرد. همچنین ویندوز 98 آخرین سیستم عامل براساس MS-DOS بود.
Windows ME
تصویر(9)
سیستم عامل ویندوز ME که مخفف Millennium Edition (به معنی ویرایش هزاره) است در 19 ژوئن 2000 عرضه شد. ویندوز ME جایگزین Windows 98 محسوب می شد که برای کاربران خانگی طراحی شده بود. این ویندوز دارای برنامه های Internet Explorer 5.5 Windows Media Player 7 و نرم افزار جدید Windows Movie Maker بود که این نرم افزار امکان ویرایش ساده ویدئو را برای کاربران خانگی فراهم می کرد. در این نسخه ویژگی تشخیص خودکار مشکلات سیستم و ابزار ریکاوری معرفی شدند. با این وجود، این نسخه دارای باگ های بسیار زیادی بود به حدی که به عنوان یکی از بدترین سیستم عامل های در تمام دوران در نظر گرفته می شود. در یکی از مقاله های PC WORLD که در سال 2006 منتشر شد، این مجله به ویندوز ME عنوان Mistake Edition (نسخه اشتباه ویندوز) داده و آن را در رتبه چهارم بدترین محصولات تکنولوژی قرار داد.
Windows 2000
تصویر(10)
ویندوز 2000 یک نسخه تغییر نام داده شده از ویندوز NT است که سرعت و پایداری بیشتری به آن اضافه شده است. این نسخه برای کسب و کار های بزرگ طراحی شده بود. بسیاری از کاربران به علت مشکلات ویندوز ME از این ویندوز استفاده می کردند.
Windows XP
تصویر(11)
ویندوز XP مخفف windows eXPerience است. ویندوز XP، یکی از محبوب ترین نسخه های ویندوز بود که در سال 2001 منتشر شد. در این نسخه مایکروسافت طراحی خاکستری رنگ را کنار گذاشت و طرحی جدید با رنگ های سبز و آبی را جایگزین کرد. مایکروسافت با استفاده از پوسته ها (themes) ظاهر ویندوز را بسیار بهبود بخشید. این نسخه نسبت به نسخه های قبلی از پایداری بهتری برخوردار بود. ویندوز XP در دو نسخه اصلی Home Edition و Professional عرضه شد که تنها در نسخه Professional پشتیبانی از پردازنده های 64 بیتی وجود داشت.
Windows Vista
تصویر(12)
ویندوز ویستا در 30 ژانویه 2007 عرضه شد. این ویندوز که جانشین ویندوز XP محسوب می شد پیشرفت ها و بهبود های زیادی به همراه داشت اما نسبت به ویندوز XP منابع بسیار زیادتری مصرف می کرد و مستلزم سخت افزار قدرتمندتری بود. ویندوز ویستا دارای رابط گرافیکی کاملا جدید و متفاوتی نسبت به سایر ویندوز ها بود. همچنین دارای برنامه ها و ویژگی های مفیدی مانند Windows DVD Maker، تشخیص گفتار و گالری تصاویر بود.
Windows 7
تصویر(13)
ویندوز 7 در 22 اکتبر 2009 عرضه شد و جهت غلبه بر تمامی مشکلات ویندوز ویستا معرفی گردید. ویندوز 7 پایدارتر، سریعتر و استفاده از آن بسیار راحت تر از نسخه های قبلی ویندوز بود. این سیستم عامل سرعت بوت بالاتری داشت و از صفحات چند لمسی پشتیبانی می کرد. همچنین دارای قابلیت پین کردن برنامه ها به نوار وظیفه (taskbar)، تشخیص دستخط و... نیز بود.
Windows 8
تصویر(14)
ویندوز 8 در 26 اکتبر 2012 عرضه شد. این نسخه شاهد برخی از بزرگترین تغییرات مایکروسافت بر روی سیستم عامل ویندوز از زمان ویندوز 95 بود. این سیستم عامل از برنامه نویسی و تکنولوژی جدیدی برخوردار است که موجب سرعت بیشتر آن نسبت به نسخه های قبلی گردید.
ویندوز 8 دارای رابط کاربری با طراحی کاملا جدیدی به نام Metro بود. سایر بخش های ویندوز، همچون Task Manager نیز بازطراحی شدند. در زبان طراحی جدید ویندوز، دکمه استارت حذف شد. با وجود اینکه رابط کاربری Metro موجب اجرای بهتر ویندوز بر روی تبلت ها گردید اما برای کامپیوتر های رومیزی خیلی مناسب نبود و در بسیاری از موارد موجب سردرگمی کاربران می شد. همچنین ویندوز 8 از پردازش چند هسته ای، حافظه های SSD، صفحات لمسی و سایر متد های ورودی به طور بهتری بهره میبرد که آن را در زمان خود کارآمد می نمود.
Windows 8.1
تصویر(15)
مایکروسافت در 18 اکتبر 2013، ویندوز 8.1 را منتشر کرد. برخی از ویژگی های این آپدیت رایگان به شرح ذیل می باشد:
1- دکمه استارت به سیستم عامل اضافه گردید که از طریق آن صفحه Start Screen قابل دسترس است.
2- امکان شخصی سازی های بیشتر در Start Screen در نظر گرفته شد؛ از جمله این موارد می توان به تغییر سایز کاشی ها، بک دراپ های جدید و امکان استفاده از تصویر زمینه دسکتاپ به عنوان بک دراپ برای Start Screen اشاره کرد.
3- امکان انتخاب بوت مستقیم به محیط دسکتاپ ویندوز 8.1 اضافه شد؛ این قابلیت برای کاربرانی که از کامپیوتر رومیزی به همراه ماوس و کیبورد استفاده می کردند مناسب تر از صفحه لمس محور Start Screen بود.
Windows 10
تصویر(16)
ویندوز 10 دو سال بعد از ویندوز 8.1 منتشر شد. ویندوز 10 دارای ویژگی های زیادی همچون منو استارت و رابط کاربری بازطراحی شده، سطح امنیتی بالاتر با احراز هویت چند عاملی، فایل های سیستمی فشرده، معرفی مرورگر Microsoft Edge، دستیار صوتی Cortana، دسکتاپ چندگانه و... می باشد.
Windows 11
تصویر(17)
ویندوز 11 که جدیدترین سیستم عامل ویندوز می باشد در 5 اکتبر 2021 منتشر شد. این نسخه شامل ویژگی هایی همچون باز طراحی رابط کاربری، وسط چین شدن آیکن های نوار وظیفه به صورت پیش فرض، اضافه شدن ویجت های جدید، گرد شدن گوشه پنجره های ویندوز و.. می باشد. همچنین قابلیت اجرای اپلیکیشن های اندروید در ویندوز 11 وجود دارد که این برنامه ها از طریق Windows Store و Amazon Appstore قابل دانلود هستند.