اینترنت به این دلیل وجود دارد که نحوه ارتباط و دسترسی افراد به اطلاعات را متحول کرده است. اینترنت که از شبکههای مرتبط با هم تشکیل شده، درب های نوآوریهای مختلفی را گشوده و یکی از این مفاهیم «اینترنت اشیاء» است.
اینترنت اشیاء (IoT) شبکهای از دستگاههای به هم پیوسته است که اطلاعات و دادهها را با سایر دستگاهها و ابر (فضای ابری) تبادل میکنند. اینترنت اشیاء از این نوآوری و توانایی برقراری ارتباط دستگاههای متصل به شبکه، برای اهداف مختلفی از جمله انتقال داده، اتوماسیون و غیره استفاده میکند.
اینترنت رفتارها (IoB) مفهومی فراتر از اینترنت اشیاء (IoT) است. اینترنت رفتارها از فناوریهایی مانند بیومتریک و دادههای حجیم برای تجزیه و تحلیل و درک رفتار انسان بهره میبرد. در ادامه مفهوم اینترنت رفتارها عمیقتر بررسی می گردد. ابتدا توضیح مختصری از اینترنت اشیاء ارائه می شود.
اینترنت اشیا
اینترنت اشیاء (IoT) را میتوان "اشیاء هوشمند" نیز نامید زیرا اینترنت اشیاء شامل شبکهای از دستگاههای فیزیکی است که با نرمافزار، حسگرها و فناوریهایی برای اتصال به دادههای سایر سیستمها و انتقال داده از طریق یک شبکه بیسیم، پیاده سازی شدهاند. برخی از این دستگاه ها یا اشیا مانند تلفنهای هوشمند، خانهها و لوازم هوشمند، ماشینهای صنعتی و غیره می باشند.
درک اینترنت اشیا (IoT) پایهای برای شناخت اینترنت رفتارها (IoB) است، فناوری نوظهوری که به آرامی در حال تغییر بازار فناوری می باشد. با این حال، برای درک IoB باید اینترنت اشیاء (IoT) را درک نمایید.
اینترنت رفتارها چیست؟
اینترنت رفتارها مفهومی است که از تحلیل دادهها برای درک و پیشبینی رفتار انسان استفاده میکند. اینترنت رفتارها شامل تجزیه و تحلیل دادههایی است که اطلاعاتی در مورد رفتار، علایق و ترجیحات کاربران را ارائه میدهد. اینترنت رفتارها با ترکیب هوش مصنوعی، تحلیل دادهها، اینترنت اشیاء (IoT) و دیگر فناوریها مانند علوم پایه، به دنبال پیشبینی رفتار انسان و تصمیمگیری آگاهانه است.
گارتنر، یک شرکت مشاوره فناوری اطلاعات، اعلام کرده است که «فناوری و دنیای دیجیتال در حال تغییر مفهوم انسانیت است». گارتنر پیشبینی میکند که تا سال ۲۰۲۵، نیمی از جمعیت جهان (و بیشتر) تحت تأثیر حداقل یک برنامه اینترنت رفتارها، چه تجاری و چه دولتی، قرار خواهند گرفت. در واقع بیش از ۵۰ درصد مردم جهان به صورت دیجیتالی ردیابی شده و تحت تأثیر یکی از برنامههای اینترنت رفتارها، توسط شرکتهای تجاری و سازمانهای دولتی، قرار خواهند گرفت.
تصویر(1)
اینترنت رفتارها (IoB) به دنبال ضبط، تجزیه و تحلیل و درک رفتار انسان است. این رفتارها شامل نحوه تعامل کاربران با محصولات یا خدمات خاص، افرادی که با آنها ارتباط برقرار میکنید، ترجیحات غذایی، تراکنشهای روزانه و غیره میشود. اینترنت رفتارها را میتوان مشابه پروفایلسازی دادههای کاربران در نظر گرفت، جایی که شرکتها از دادهها برای یافتن الگوهای خرید، نقاط ضعف، انگیزهها و … مشتریان استفاده میکنند.
اینترنت اشیاء (IoT) روشی برای دریافت اطلاعات از منابع داده جدید و مختلف فراهم میکند. دستگاههای اینترنت اشیاء، دادهها را از سنسورها، دوربینها، لوازم خانگی، beacon ها (دستگاه فرستنده سیگنال یا علامتدهنده)، ساعتهای هوشمند و غیره جمعآوری میکنند. سپس IoB آن دادهها را به اطلاعات ارزشمندی تبدیل می نماید.
این اطلاعات جهت بهبود کارایی و کیفیت برای اهداف یا مقاصد مختلف جمعآوری میشوند. برای مثال، دادههای رفتاری اطلاعاتی از سبک زندگی کاربران در اختیار شرکتها قرار میدهند تا تصمیمات استراتژیک و آگاهانهتری بگیرند، از جمله:
- کمپینهای بازاریابی شخصیسازیشده
- محصولات و خدمات سفارشی سازی شده
- تجربه کاربری شخصیسازیشده
- بهبود محصولات موجود
آیا تا به حال فکر کردهاید که اینترنت ذهن شما را میخواند؟ شاید در شبکههای اجتماعی کامنت فردی درباره محصولی که به آن علاقهمند هستید را لایک نمایید و سپس بعد از مدتی تبلیغات همان محصول در تمام صفحات مختص به شما نمایش داده می شود. نتفلیکس نیز بر اساس نوع فیلمهایی که دوست دارید، به شما پیشنهاداتی ارائه میدهد. این موارد تنها نمونههایی از روشهایی است که شرکتها میتوانند از رفتار مشتریان برای تبلیغات استفاده کنند.
مراحل اینترنت رفتارها
مراحل مختلف اینترنت رفتارها عبارتند از:
۱. گردآوری داده (Data Gathering): این کار با استفاده از پلتفرمهای مختلفی مانند شبکههای اجتماعی، وبسایتها و غیره انجام میشود. به عنوان مثال، وبسایتها میتوانند دفعات بازدید کاربر از یک صفحه خاص را ردیابی کنند. IoB دادههای جمعآوریشده را دریافت می کند و از علم رفتارشناسی یا روانشناسی برای تجزیه و تحلیل دادههایی که میتوانند جهت تحت تأثیر قرار دادن نحوه تعامل مشاغل یا سازمانها با افراد یا گروهها استفاده شوند، بهره میبرد.
۲. تجزیه و تحلیل داده (Data Analysis): دادهها برای اهداف مختلف جمعآوری و تجزیه و تحلیل میشوند. به عنوان مثال، دادهها را میتوان برای تصمیمگیریهای تجاری به منظور افزایش فروش یا شخصیسازی کمپینهای بازاریابی برای مشتریان بر اساس الگوهای خرید آنها، تجزیه و تحلیل کرد.
۳. پردازش اطلاعات رفتاری (Behavioral Insight Processing): پس از تجزیه و تحلیل دادهها، بر اساس الگوهای رفتاری و ترجیحات انسانها، از جمله تعاملات اجتماعی، فرآیندهای تصمیمگیری، عادات مصرف و غیره، اطلاعاتی به دست میآید. دادهها برای تصمیمگیری ارزیابی میشوند، به عنوان مثال، یک کسب و کار میتواند پروفایلهای دقیقی برای مشتریان خود ایجاد کند تا تجربهای شخصیتر به آنها ارائه نماید.
مزایای اینترنت رفتارها
اهمیت اینترنت رفتارها شامل موارد زیر است:
۱. تصمیمگیری مبتنی بر داده (Data-Driven Decisions): با استفاده از IoB، کسبوکارها میتوانند دادهها را برای ایجاد و توسعه استراتژیهای متمرکز بر رشد، استفاده کنند. برای مثال، IoB به کسبوکارها این امکان را میدهد تا الگوهای بازاریابی سفارشی ایجاد نمایند، مشوقهای خرید را تنظیم کرده و تجربیات کاربری اختصاصی را بر اساس رفتارهای خرید گذشته مشتریان ارائه دهند.
۲. خدمات شخصیسازیشده (Personalized Services): شرکتها میتوانند خدمات خود را به سرعت برای تحت تأثیر قرار دادن تصمیمات مشتریان هدف قرار دهند. شخصی سازی، تجربه کاربری را بهبود می بخشد و منجر به افزایش فروش می شود.
۳. مزایای زیستمحیطی: IoB میتواند به طور غیرمستقیم مزایای زیستمحیطی داشته باشد. به عنوان مثال، انبار هوشمند (smart pantry) را در نظر بگیرید. این ایده توسط افراد مختلف جهت ردیابی خریدها و استفاده از مواد غذایی خانگی برای خانوادهها به منظور کاهش ضایعات مواد غذایی، توسعه یافته است.
تصویر(2)
نگرانیهای مربوط به اینترنت رفتارها (IoB)
اینترنت رفتارها علیرغم مزایایی که دارد، با چالشهایی نیز روبرو است:
حریم خصوصی (Privacy): نگرانیهایی در مورد چگونگی جمعآوری دادهها، کسب رضایت کاربران، اطلاعرسانی به آنها و غیره وجود دارد. این سوالات مطرح میشود که آیا هنگام جمعآوری دادهها رضایت کاربران به درستی اخذ شده است؟ آیا کاربران با نحوه استفاده از دادههایشان آشنا هستند؟
امنیت سایبری (Cyber Security): خطر نقض دادهها یکی از نگرانیهای عمده است. این اتفاق میتواند در حین جمعآوری دادهها و اطلاعات حساس رخ دهد. افشاء الگوهای رفتاری کاربران و در دسترس قرار گرفتن آنها برای مجرمین سایبری که ممکن است قصد انجام حملات فیشینگ داشته باشند، نگرانی جدی به وجود میآورد. همچنین شرکتهایی که محافظت کافی از دادههای مشتریان انجام نمی دهند، ممکن است با مشکلات مربوط به کاهش اعتبار برند خود مواجه شوند.
تحلیل نادرست رفتار (Inaccurate Behavioral Analysis): تجزیه و تحلیل رفتار تنها در صورتی دقیق خواهد بود که دادهها از منابع قابل اعتمادی به دست آمده باشند. دادههای غیرقابل اعتماد یا نادرست میتوانند منجر به تصمیمگیریهای ضعیف، از بین رفتن اعتماد و سایر نگرانیهای اخلاقی شوند.
از دست رفتن اعتماد (Loss of Trust): مشتریان ممکن است احساس کنند حریم خصوصی آنها نقض شده و اطلاعات شخصی یا رفتار آنلاینشان مورد سوءاستفاده قرار گرفته است.
بنابراین سازمانها باید ملاحظات اخلاقی را در نظر بگیرند و فرآیند صحیحی را برای دریافت دادههای کاربران دنبال کنند.
کاربردهای اینترنت رفتارها (IoB)
اینترنت رفتارها را میتوان در موارد زیر به کار گرفت:
حوزه سلامت: IoB دنیای پزشکی را به روشهای مختلفی متحول میکند. تصور کنید که فعالیتهای بیماران به صورت لحظهای رصد میشود و پزشکان بر اساس این اطلاعات، برنامههای درمانی را دقیقاً متناسب با هر بیمار طراحی میکنند.
از فناوریهای پوشیدنی میتوان برای نظارت بر بیماران با ردیابی فعالیتهای فیزیکی، علائم حیاتی و غیره استفاده کرد تا به بهبود وضعیت بیماران کمک کنند. همچنین میتوان این دادهها را برای یادداشت برداری از علائم و رفتارها استفاده کرد، به طوری که اگر فرد دیگری چنین علائم یا رفتارهایی نشان دهد، بتوان مشکل را بر اساس الگوهای قابل قیاس، در فرد دیگری شناسایی کرد.
بازاریابی (Marketing): پیش از این، کسبوکارها برای درک علایق کاربران مجبور بودند از پرسشنامهها یا نظرسنجیها استفاده کنند. IoB میتواند با بازاریابی به کسبوکارها کمک کند. IoB از تحلیل رفتار و روانشناسی برای درک دادههای مفیدی که توسط منابع مختلف جمعآوری شده اند، استفاده مینماید.
ترکیب فناوری و علم رفتار میتواند به شرکتها در درک عوامل مؤثر بر رفتار کاربران و تمایل آنها نسبت به محصولات و خدمات کمک نماید. این کار ممکن است شامل تجزیه و تحلیل داده هایی، مانند اینکه مشتری چند بار محصولی را مشاهده میکند، چند بار از یک صفحه وب بازدید کرده یا به ندرت از صفحهای بازدید می نماید، باشد.
آموزش (Education): اینترنت اشیاء (IoT) میتواند برای جمعآوری دادهها استفاده شود و سپس IoB با یادگیری در مورد رفتار دانشآموزان، به معلمان جهت تعیین روشهای تدریس یا ارائه روشهای یادگیری اختصاصی، کمک کند.
همچنین، رفتار دانشآموزان را میتوان با استفاده از سیگنالهای روانشناختی که نشاندهنده تمایل به افسردگی یا خودآسیبرسانی هستند، کنترل کرد. همچنین از این روش میتوان برای هشدار به کارکنان آموزشی در مواقع اضطراری، مانند حمله آسم دانشآموزان، استفاده نمود.
حمل و نقل (Transportation): از اینترنت رفتارها (IoB) میتوان برای تجزیه و تحلیل رفتار رانندگان به منظور کاهش تصادفات جادهای و تضمین ایمنی رانندگان و سرنشینان بهره برد. همچنین برای پیشبینی الگوهای رانندگی ناایمن کاربرد دارد و شرکتهای بیمه میتوانند از این اطلاعات جهت تعیین علت تصادف استفاده کنند.
خانههای هوشمند (Smart Homes): اینترنت اشیاء (IoT) سیستمهای خودکاری مانند قفلهای هوشمند درب، لوازم هوشمند، سیستمهای روشنایی هوشمند و غیره را برای ایجاد آسایش ساکنان فراهم میکند. هنگامی که IoT با IoB ترکیب میشود، میتواند اطلاعات بیشتری در مورد رفتار ساکنان به دست آورد و برای خانه هوشمند به کار ببرد.
برای مثال، دستگاههای هوشمند میتوانند الگوها و عادات را شناسایی کنند و پشتیبانیهایی مانند نظارت لحظهای بر سلامت را ارائه دهند تا اطمینان حاصل شود که ساکنان نسبت به روالهای روزانه خود محتاط یا آگاه هستند.
تصویر(3)
نتیجهگیری
هدف اینترنت رفتارها (IoB) صرفاً معطوف به کسب و کارها نمی شود بلکه برآورده کردن نیازها و رضایت مشتریان را نیز در اولویت قرار میدهد. به عنوان مثال، ردیابهای تناسب اندام با استفاده از IoB دادههایی را جمعآوری میکنند تا محصولاتی بسازند که به مشتریان در سنجش کالری آنها و سایر موارد ضروری برای حفظ تناسب اندام کمک نمایند.
ممکن است مواردی وجود داشته باشد که از این فناوری برای اهداف مخرب سوءاستفاده شود. بهویژه زمانی که دادهها بدون رضایت جمعآوری گردند یا افراد بدون اطلاع خود مورد نظارت قرار بگیرند، این فناوری میتواند ابزار جاسوسی تلقی شود. تصور کنید که شرکتها (خصوصی، دولتی یا حکومتی) با چنین قدرتی، یعنی توانایی استفاده از روانشناسی برای تحت تأثیر قرار دادن رفتار انسان، چه کارهایی میتوانند انجام دهند.
نهایتا، هر چیزی مزایا و محدودیتهای خود را دارد و IoB در حال کسب محبوبیت بیشتری بین صنایع مختلف است. صنایع برای درک الگوها و برداشتهایی که میتوانند تجربیات کاربری را تعیین یا بهبود بخشند، به دادهها متکی هستند.