دیتاسنتر یا مرکز داده، به یک یا چند ساختمان اشاره دارد که در آن سیستم هایی جهت نگهداری اطلاعات تحت شبکه، قرار گرفته اند. به این سیستم ها، اصطلاحا "سرور" گفته می شود. از آنجایی که در دنیای فناوری اطلاعات، تداوم عملکرد یک سرور بسیار اهمیت دارد بنابراین یک مرکز داده باید تمام بسترهای مورد نیاز جهت در دسترس بودن مداوم سرورها را به کار گیرد. دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد، با توجه به نوع کاربردی که برای آن تعریف شده، میتواند به عنوان یک مرکز پردازشی، مرکز ذخیره و جمعآوری داده یا تمامی این موارد عمل کند. طراحی مراکز داده به نحوی انجام میشود تا محیطی بسیار امن، قابل اطمینان و توسعه پذیر را برای منابع پردازشی، فراهم نمایند.
امروزه با توجه به رشد سریع فناوری اطلاعات و سرعت اینترنت، روز به روز بر تعداد مراکز داده موجود در دنیا افزوده میشود. برخی از این دیتاسنترها با به کار گیری خطوط فیبر نوری، پهنای باند بالایی را در اختیار دارند.
اجزای تشکیل دهنده یک دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد:
رک
رک محفظه ای فلزی است که جهت نگهداری و محافظت از تجهیزات مختلف شبکه مانند سوئیچ، روتر، سرور، ups و ... مورد استفاده قرار می گیرد. رک ها دارای انواع مختلفی هستند که از جمله می توان به رک های ایستاده، دیواری، بدون چارچوب و قابل حمل اشاره کرد. رک ها دارای ارتفاع متفاوتی نیز هستند که باید با توجه به نیاز و متناسب با ارتفاع دیتاسنتر، خریداری شوند.
تصویر(1)
سیستم های خنک کننده
سیستم خنک کننده یا سرمایشی، یکی از مهمترین اجزای دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد است. به دلیل فعالیت 24 ساعته سرورهای موجود در دیتاسنتر، گرمای بسیاری بالایی توسط آنها تولید می شود که باید با استفاده از سیستم های خنک کننده هوا، کنترل گردد. در صورتی که گرما به درستی مدیریت نشود، منجر به خرابی و ایجاد اختلال در عملکرد سرورها خواهد شد. حتی در برخی موارد امکان آتش سوزی نیز وجود دارد. سیستم های خنک کننده، علاوه بر محیط دیتاسنتر گاهی اوقات درون رکها قرار میگیرند و گرمای موجود در رک را به سمت بیرون هدایت میکنند. بر اساس استانداردهای امروزی، دمای مناسب برای محیط دیتاسنتر حداقل 10 و حداکثر 28 درجه سانتی گراد میباشد که بهترین وضعیت، دمای 19 تا 21 درجه است.
تصویر(2)
سنسورهای تشخیص دما
برخی مواقع ممکن است در عملکرد سیستم های خنک کننده دیتاسنتر اختلال ایجاد شود که باید در سریعترین زمان ممکن، نسبت به رفع مشکل اقدام شود. زیرا وجود گرمای زیاد در محیط دیتاسنتر، عواقب جدی مانند بالا رفتن لود سرورها و در نتیجه کندی سایت کاربران را به همراه خواهد داشت. سنسورهایی جهت بررسی دما در بخش های مختلف دیتاسنتر تعبیه می شوند که دمای محیط را به صورت مداوم بررسی می کنند. اگر دمای محیط بیش از مقدار مجاز تنظیم شده برای آن سنسور باشد، هشدارهای لازم برای تیم مانیتورینگ دیتاسنتر ارسال خواهد شد تا نیروی متخصص سریعا در محل حضور یافته و اقدام به رفع مشکل نماید.
سقف کاذب
با توجه به اینکه در دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد، امکاناتی نظیر دوربین های 360 درجه، سیستم های تشخیص حریق و لوله هایی جهت عبور کابل های برق به کار رفته است، قطعا استفاده از سقف کاذب الزامی خواهد بود. سقف کاذب یک جز مهم در زیرساخت مراکز داده است که فضایی برای سیستم های مکانیکی و الکتریکی فراهم می کنند. بسیاری از کابل های برق، شبکه، دوربین مدار بسته، لوله های تاسیسات و اطفاء حریق از بالا وارد دیتاسنتر می شوند. سقف کاذب با پوشش آنها موجب نظم و زیبایی بیشتر دیتاسنتر شده و همچنین کابل کشی و دسترسی به آنها را تسهیل می کند. سقف های کاذبی که برای دیتاسنتر استفاده می شوند باید مقاومت بالایی در برابر صدا و حریق داشته باشند.
یکی از مشکلاتی که سقف های کاذب ضد حریق دارند، استفاده از آنها در محیط هایی با رطوبت بالای 60 درصد است. در نتیجه، دیتاسنترهایی که در محیط های مرطوب قرار گرفته اند، باید از دستگاه های رطوبت گیر قدرتمند استفاده کنند. نکته حائز اهمیت دیگر، ارتفاع سقف کاذب با سقف اصلی است که در استانداردهای امروزی 15 سانتی متر می باشد.
تصویر(3)
کف کاذب
یک از دلایل اصلی طراحی کف های کاذب، استفاده در دیتاسنتر ها و شرکت های مخابراتی بوده است. استفاده از کف کاذب در دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد مزایای بسیار بالایی از جمله، عبور کابل ها در محیط دیتاسنتر، توزیع وزن سنگین به طور مساوی، انعطاف پذیری بالا در زمان ارتقا دیتاسنتر و .... می باشد. کف کاذب علاوه بر تسهیل عبور کابل ها، موجب زیبایی، توزیع وزن سنگین تجهیزات به طور مساوی، گردش مناسب جریان هوا، دسترسی آسان به کابل ها و توسعه آسان دیتاسنتر می شود. ارتفاع کف کاذب با کف اصلی بر اساس استاندارد های امروزی، 50 سانتی متر است.
تصویر(4)
لدر و سینی کابل برای کابل کشی
مبحث کابل کشی در یک دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. از محل ورود کابل به دیتاسنتر تا ورودی سرورها و سایر تجهیزات، فاصله زیادی وجود دارد و قاعدتا امکان عبور کابل ها بدون نگهدارنده امکان پذیر نخواهد بود. لدرها برای انتقال کابل ها در محیط دیتاسنتر و مدیریت راحت تر آنها، استفاده می شوند.
از سینی کابل و لدر جهت انتقال کابلهای شبکه و برق از نقطه ورودی اتاق تا محل قرارگیری رک و UPS استفاده می شود که موجب مدیریت راحت تر کابل های موجود در دیتاسنتر خواهد شد. لدر یا سینی کابل معمولا از جنس ورق گالوانیزه است. از خصوصیات لدرها می توان به مقاومت در برابر وزن زیاد، ضد حریق بودن و طول عمر بالا اشاره کرد.
تصویر(5)
سیستم های مانیتورینگ
مانیتورینگ دیتاسنتر به منظور بررسی لحظهای متغیرهای محیطی صورت میگیرد تا اطمینان حاصل شود که وضعیت آن مطابق با شرایط و نیازهای تعریف شده است. با توجه به اینکه در دیتاسنتر آیتمهای زیادی جهت بررسی وجود دارد و امکان حضور فیزیکی دائمی در آن میسر نیست، استفاده از سیستمهای مانیتورینگ در دیتاسنترها امری ضروری خواهد بود. سیستمهایی که به صورت لحظهای و 24 ساعته در حال آنالیز محیط دیتاسنتر از جمله دما، میزان رطوبت، نشتی گاز، نشتی آب، ولتاژ برق و بسیاری از موارد دیگر هستند.
تصویر(6)
امنیت دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد
به دلیل میزبانی اطلاعات صدها هزار کاربر در دیتاسنتر، بحث امنیت بسیار حائز اهمیت است. امنیت مرکز داده، جنبه های مختلفی از جمله امنیت فیزیکی، نرم افزاری و زیرساختی دارد. از نکات امنیتی که باید در دیتاسنترها رعایت شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود دستگاه های کنترل تردد برای افراد مجاز
- درب های ضد سرقت
- وجود دوربین های 360 درجه با قدرت زوم بالا در نقاط مختلف دیتاسنتر
- عدم وجود پنجره در محل قرارگیری سرورها
تصویر(7)
سیستم های اعلان و اطفا حریق
سیستم های اعلان و اطفا حریق، یکی از بخشهای حیاتی در امنیت هر مرکز داده به شمار میروند که به توجه زیادی نیاز دارند. وجود سنسورهای تشخیص حریق و دود، از تجهیزات مهم در هر دیتاسنتر هستند. در صورت بروز حریق در محیط دیتاسنتر، اطفا حریق باید در سریع ترین زمان ممکن صورت گیرد. در ابتدا باید از دستگاه های خودکار اطفا حریق مانند توپ ضد حریق استفاده شود. در مرحله بعد، وجود کپسول های آتشنشانی در نقاط مختلف دیتاسنتر از جمله ورودی، الزامی است.
تصویر(8)
یکی از راهکارهای دیگر، سیستم اطفاء حریق با گاز FM200 می باشد که یک روش مطمئن و موثر جهت استفاده در دیتاسنترها است. این گاز به محض آزادسازی، میزان اکسیژن را رقیق نموده و با حذف رادیکال های آزاد یا عناصر حرارتی از مثلث آتش (اکسیژن، گرما و سوخت)، حریق را مهار می نماید. همچنین این گاز از نظر الکتریکی نیز نارسانا بوده و آسیبی به تجهیزات الکترونیکی وارد نمی کند. این سیستم بین المللی، در دیتاسنتر اختصاصی میهن وب هاست نیز استفاده شده است. جهت آشنایی بیشتر با آن، می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
آشنایی با سیستم اطفاء حریق با گاز FM200 در دیتاسنتر ها
توسعه پذیری
دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد باید به نحوی طراحی و پیاده سازی گردد که امکان رشد و توسعه آن در آینده وجود داشته باشد. این مورد مستلزم برنامه ریزی در خصوص فراهمسازی انرژی برق، سیستم سرمایشی و محیط فیزیکی لازم جهت ارتقا و توسعه دیتاسنتر است.
مصرف بهینه انرژی
دیتاسنترها به میزان قابل توجهی انرژی مصرف می کنند. بنابراین مصرف بهینه انرژی یک موضوع بسیار مهم است که باید آن را در نظر گرفت. سیستم های خنک کننده و روشنایی کم مصرف، می توانند موجب کاهش مصرف و هزینه شوند.
تصویر(9)
ویژگی های دیتاسنتر میهن وب هاست
در این مقاله ویژگی های یک دیتاسنتر یا مرکز داده استاندارد توضیح داده شد. میهن وب هاست با داشتن تمامی ویژگی های ذکر شده با حداکثر کیفیت، مطابق با آخرین استاندارد های روز دنیا، دیتاسنتر اختصاصی خود را در سال 1394 در شمال کشور (شهر رشت) تاسیس کرده است. از امکانات دیتاسنتر میهن وب هاست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فایروال سخت افزاری
- بیش از 10 دوربین ثابت
- سیستم های برق اضطراری ups و ژنراتور
- دوربین های امنیتی 360 درجه با زوم 10 برابر
- بیش از 200 متر مربع فضای دیتاسنتر با ظرفیت 2000 سرور
- استفاده از برترین تجهیزات ارتباطی بی سیم شرکت اریکسون
- سیستم کارت شناسایی جهت ورود به اتاقهای مختلف
- دارای سیستم تهویه و خنک کننده جهت تنظیم دما، رطوبت و فشار هوا
- نگهبانی و همچنین حضور مهندسان پشتیبانی به صورت 24 ساعته
- ژنراتور برق دیزل 60kv با ذخیره 48 ساعت سوخت و امکان راه اندازی ژنراتور در 9 ثانیه
- استفاده از آخرین سخت افزارهای روز دنیا که دیتاسنترهای اندکی در ایران از آنها استفاده می کنند.
- تست هفتگی ژنراتور و سوخت گیری مجدد در صورت نیاز، به نحوی که همواره 80% مخزن سوخت پر است.
- متصل به 4 بک بون (backbone) مختلف اینترنتی از طریق فیبر و مایکروویو برای ارتباط مستمر و بدون مشکل در صورت مشکل در یکی از خطوط
- استفاده از سیستم اطفاء حریق با گاز FM200
- استفاده از سنسورهای اعلان حریق، دما، دود، نشتی گاز و نشتی آب
- اتاق های مانیتورینگ که به صورت 24 ساعته در حال بررسی وضعیت دیتاسنتر هستند.