اتفاقات روزمره ، اخبار مهم و دیگر مطالب میهن وب هاست را می توانید در این قسمت مطالعه کنید

دستیارهای هوش مصنوعی، قواعد مربوط به قابلیت دیده‌شدن در وب را تغییر داده‌اند. برخلاف موتورهای جستجو که بر پایه الگوریتم های شناخته شده و قابل پیش بینی رتبه بندی عمل می‌کنند، سازوکار انتخاب وب سایت ها و منابع در سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی، تابع الگوهای متفاوتی است؛ الگوهایی که گاهی زمینه ساز برتری برخی دامنه ها و در مقابل، کاهش شانس دامنه های دیگر می‌شوند.

در این بررسی، به منظور ارزیابی میزان سوگیری هوش مصنوعی، داده های منتشر شده توسط Ahrefs Brand Radar مبنای تحلیل قرار گرفته اند. این داده ها که به ماه ژوئن ۲۰۲۵ مربوط می شوند، شامل بیش از ۷۶.۷ میلیون Google AI Overviews، حدود ۹۵۷ هزار پرامپت ثبت شده در ChatGPT و نزدیک به ۹۵۳.۵ هزار پرامپت Perplexity هستند.

تصویر(1)

منابع محتوا چگونه توسط هوش مصنوعی ارزیابی می شوند؟

برای بررسی احتمال سوگیری هوش مصنوعی به برخی وب سایت ها، میزان حضور واقعی هر دامنه در پاسخ های تولیدشده (Mention Share) با سهم مورد انتظار آن بر اساس میزان جستجوی کاربران (Impression Share یا Potential Reach) مقایسه شده است. این ارزیابی امکان شناسایی تفاوت‌های میان آنچه کاربران جستجو می‌کنند و آنچه توسط AI نمایش داده می‌شود را فراهم می‌کند؛ معیاری که می‌تواند وجود سوگیری در انتخاب منابع را آشکار نماید.

سوگیری هوش مصنوعی Google AI Overviews به پلتفرم های کاربر محور

تصویر(2)

بررسی داده ها حاکی از آن است که Google AI Overviews به جای استناد گسترده بر منابع علمی یا معتبر، بیشتر پلتفرم هایی را در نظر می گیرد که محتوای آن توسط کاربران تولید می‌شود (User-Generated Content). وب سایت هایی نظیر Reddit، Quora و YouTube در فهرست پاسخ های ارائه شده، بیش از میزان مورد انتظار حضور دارند.

در سمت مقابل، منابعی با اعتبار علمی بالا نظیر Wikipedia و همچنین مراجع پزشکی معتبر مانند Mayo Clinic و Cleveland Clinic، حضوری کمتر از حد پیش بینی شده دارند؛ مسئله ای که می‌تواند پرسش هایی را درباره معیارهای انتخاب منبع در این سیستم، مطرح کند.

آمارهای قابل توجه:

• Reddit: در ۷.۴ درصد از پاسخ ها حضور داشته، در حالی که انتظار می‌رفت تنها ۴ درصد باشد.

• Quora: در ۳.۶ درصد پاسخ ها وجود دارد اما سهم پیش بینی شده ۱.۴ درصد است.

• YouTube: با ۹.۸ درصد سهم، در برابر پیش بینی ۷.۸ درصدی

• Wikipedia: تنها در ۸.۴ درصد از پاسخ ها دیده شده، با اینکه سهم مورد انتظار ۱۱.۶ درصد بوده است.

• Mayo Clinic: با سهم واقعی ۲.۹ درصد، در برابر انتظار ۴.۵ درصدی

• Cleveland Clinic: سهمی مشابه Mayo Clinic با ۲.۹ درصد و ۱.۶ درصد کمتر از حد مورد انتظار

دلایل سهم بالای YouTube و Reddit در Google AI Overviews

سوگیری هوش مصنوعی Google AI Overviews جهت نمایش بیشتر محتوای YouTube را می‌توان تا حدی به مالکیت گوگل بر این پلتفرم نسبت داد؛ عاملی که احتمالاً در اولویت قرار دادن محتوای ویدیویی توسط این وب سایت، نقش داشته است. علاوه بر آن، همکاری رسمی میان گوگل و Reddit نیز می‌تواند یکی از دلایل اصلی افزایش حضور این پلتفرم در نتایج باشد.

بررسی آماری نشان می‌دهد که در دوره های مختلف، میزان توجه به منابعی مانند Wikipedia کاهش یافته و در مقابل، سهم وب سایت هایی نظیر Reddit و Quora طی برخی ماه‌ها با جهشی محسوس همراه بوده است؛ تغییری که بیانگر بازتعریف معیارهای الگوریتمی در انتخاب منابع توسط Google AI می باشد.

سوگیری هوش مصنوعی ChatGPT در انتخاب منابع

تصویر(3)

داده ها نشان می‌دهند که دستیار هوش مصنوعی ChatGPT نیز در برخی موارد رویکردی مشابه Google AI Overviews جهت انتخاب منابع دارد. بررسی های آماری حاکی از آن است که این سیستم، سهم کمتری از پاسخ های خود را به منابع شناخته شده‌ای مانند Wikipedia و رسانه های خبری معتبر نظیر Reuters اختصاص داده است.

آمارهای کلیدی از هوش مصنوعی ChatGPT:

• Wikipedia: سهم ۱۶.۳ درصدی دارد، در حالی  که میزان مورد انتظار ۱۹.۳ درصد بوده است.
• Reuters: تنها در ۴.۳ درصد از پاسخ ها حضور داشته و مقدار مورد انتظار ۶.۴ درصد بوده است.

در مقابل، برخی دامنه ها اندکی بیش از حد انتظار در نتایج ظاهر شده اند:

• Google.com: سهم ۲.۳ درصد، در برابر پیش بینی ۱.۷ درصدی
• Apple.com: با ۴ درصد حضور، نسبت به سهم مورد انتظار ۳.۸ درصد

در مجموع، الگوی عملکرد ChatGPT نشان می‌دهد که این سیستم نیز در مواجهه با منابع عمومی و خبری معتبر، با احتیاط بیشتری عمل کرده و در پاسخ های خود کمتر از آنها استفاده کرده است؛ رویکردی که می‌تواند ناشی از ملاحظات الگوریتمی یا سیاست های محتوا محور باشد.

هوش مصنوعی Perplexity؛ منصف ترین پلتفرم در انتخاب منابع

تصویر(4)

برخلاف برخی پیش بینی ها که بر اساس اظهار نظرات گذشته مدیرعامل Perplexity، انتظار داشتند این سامانه جهت گیری منفی نسبت به Wikipedia داشته باشد، داده های به دست آمده تصویری متفاوت را ترسیم می‌کنند. برخلاف تصور اولیه، در عملکرد این دستیار هوش مصنوعی توازن نسبی میان میزان ارجاع به منابع مختلف و حجم جستجوی مرتبط با آنها دیده می‌شود.

به بیان دیگر، Perplexity در مقایسه با رقبای خود، عملکردی متعادل تر داشته و بدون سوگیری هوش مصنوعی آن به سمت منابع خاص، تلاش کرده بر اساس واقعیت های آماری و محبوبیت واقعی موضوعات در فضای وب، منابع را انتخاب و ارائه کند.

جزئیات آماری قابل توجه:

• YouTube: سهم ۱۶.۱ درصدی در مقایسه با انتظار ۱۵.۷ درصد دارد.

• Apple.com: سهم حضور ۳.۵ درصدی در برابر پیش بینی ۲.۶ درصدی

• Wikipedia: سهم ۱۲.۵ درصدی در مقابل ۱۳.۴ درصدی موردانتظار

• Tuasaude.com: سهم ۱.۶ درصدی در برابر مقدار پیش بینی شده ۲.۵ درصد

مقایسه این نسبت ها نشان می‌دهد که هوش مصنوعی Perplexity، برخلاف برخی دیگر از پلتفرم ها، منابع را نه بر اساس ترجیحات الگوریتمی بلکه مطابق با میزان واقعی توجه کاربران در سطح وب انتخاب می‌کند؛ مسئله ای که آن را به یکی از بی طرف ترین گزینه های موجود در این حوزه تبدیل کرده است.

جمع بندی

با پررنگ تر شدن نقش دستیارهای هوش مصنوعی در فرآیند جستجوی اطلاعات، دیگر نمی‌توان صرفاً بر تکنیک های سنتی سئو و بهینه سازی برای موتور جستجوی گوگل تکیه کرد. هرکدام از این پلتفرم‌ها، رفتار الگوریتمی منحصر به فردی دارند، منابع خاصی را استفاده می کنند و بر اساس منطق متفاوتی طراحی شده اند.

برای برندها، رسانه ها و وب سایت هایی که به دنبال افزایش حضور و دیده شدن در فضای آنلاین هستند، درک دقیق از این الگوها الزامی است. موفقیت در این حوزه جدید، تنها از مسیر تحلیل داده ها، شناسایی رفتار پلتفرم ها و طراحی استراتژی اختصاصی برای هر دستیار دیجیتال عبور می‌کند.