20 سال از انتشار اولین نسخه عمومی وردپرس میگذرد. وردپرس به دنبال یک نیاز ساده برای انتشار سریع مطالب و تصاویر در وب به وجود آمد. این نرمافزار ابتدا به عنوان یک بستر وبلاگنویسی شروع به کار کرد و به مرور زمان به یکی از معروفترین سیستمهای مدیریت محتوا در جهان تبدیل شد. امروزه، وردپرس روی بیش از 43٪ وبسایتهای موجود در وب استفاده میشود و حدود 63٪ وبسایتهایی که یک سیستم مدیریت محتوا دارند، از وردپرس بهره میبرند. این نرمافزار قدرتمند به کاربران امکان میدهد به آسانی مطالب خود را منتشر کنند و سایتهای پویا و قابل تعامل را برپا نمایند.
اما وردپرس فقط یک نرم افزار نیست. وردپرس یک جامعه متن باز است که به تلاش برای نوآوری، فراگیری و دموکراتیک کردن انتشار مطالب، ادامه می دهد. این یک اکوسیستم جهانی از محصولات و خدمات است که هر کسی می تواند به آن ملحق شود. از فریلنسرها و کسبوکارهای کوچک گرفته تا آژانسها و شرکتهای بزرگ، وردپرس راهی است که همه فریلنسرها می توانند از طریق آن امرار معاش کنند. چه کسی این موفقیت را پیش بینی می کرد؟ اجتناب ناپذیر نبود اما با نگاهی به ده سال اول وجود وردپرس، می توان متوجه شد که برخی از عناصر کلیدی و رازهای موفقیت وردپرس چه بوده اند.
تصویر(1)
در میان همتایان خود، وردپرس نسبتاً دیر به بازار CMS بدون پشتوانه تجاری وارد شد. چه چیزی رشد باورنکردنی آن (به بیش از نیمی از بازار CMS) را فقط در دهه اول وجودش پیش بینی می کرد؟ در این مقاله موارد کلیدی از آن دوران و برخی جزئیات کمتر شناخته شده در مورد آنها وجود دارد که بینشی از رازهای موفقیت وردپرس ارائه می دهد.
یک تیم برنده که هر کسی می تواند به آن ملحق شود
اواخر سال 2002، توسعهدهنده b2 از پشتیبانی و بروزرسانی آن منصرف شد و مایک در بخش دیدگاه وبلاگ مت پیشنهاد استفاده از آن برای یک پروژه جدید را ارائه کرد. از آنجایی که b2 تحت مجوز GPL ارائه شده بود، وردپرس نیز به طور خودکار دارای مجوز شد.
تصویر(2)
هنگامی که پلتفرم محبوب MovableType مجوزهای خود را محدودتر کرد، بسیاری از کاربران مانند مشارکت کننده اصلی Mark Jaquith به وردپرس روی آوردند. Expression Engine یکی دیگر از سیستمهای مدیریت محتوای اولیه محبوب در بازار CMS، قبل از WordPress بود که "فقط برای وبلاگ ها" کاربرد داشت.
یک بوم نقاشی خالی باعث خلاقیت می شود
افزونهها و قالبها در وردپرس 1.2 و 1.5 معرفی شدند. آنها وردپرس را قابل توسعه کردند و به منبع اصلی رشد وردپرس تبدیل شدند و یکی از اصلی ترین رازهای موفقیت وردپرس لقب گرفتند. در نتیجه یک اکوسیستم متنوع از نرمافزارهای اضافی با مجوز GPL که از سوی انجمن ها و شرکتها حمایت میشدند، پیرامون وردپرس شکل گرفت. این نرمافزارهای اضافی عمدتاً به صورت افزونهها و قالبها بودند.
اولین قالب پیش فرض که استفاده زیادی از آن شد، بخشی از بسته وردپرس 1.5 بود. این قالب کلاسیک وبلاگ نویسی که «کوبریک» نام داشت، توسط مایکل هیلمن طراحی شد. هیلمن مشارکت کننده اصلی بود که بعد از سال 2010 به عنوان طراح در Squarespace مشغول به کار شد. طراحی ساده کوبریک موجب گردید تا محبوبیت آن افزایش یابد و حتی روی سایر پلتفرمها نیز مورد استفاده قرار گیرد. در سال 2021، ماتیاس ونتورا، رهبر پروژه گوتنبرگ، یک قالب بلوک کوبریک را منتشر کرد. بنابراین هنوز هم میتوانید از قالب کوبریک استفاده کنید.
با توجه به اینکه تنها ده سال از قدمت وب گذشته بود، استانداردهای یکپارچه ای که در حال حاضر همه مرورگرها از آن پیروی میکردند را نداشت. بیشتر طراحان وب، خودآموز بودند و تلاش می کردند وارد یک عرصه شغلی نوظهور شوند. وردپرس، با رابط کاربری قابل تغییر، کاملاً برای توسعه دهندگان مناسب بود.
تصویر(3)
بهبود رابط کاربری
وردپرس براساس پروژه b2 تکامل یافت و در نتیجه، پروژههای نرمافزاری دیگر روی طراحی رابط کاربری آن تأثیر گذاشتند. Textpattern و بنیانگذار آن دین آلن، تأثیر قابل توجهی روی ویژگیها و رابط کاربری اصلی وردپرس داشتند. این وضعیت پس از نسخه 2.5 تغییر کرد و وردپرس شروع به شکل گیری و تبدیل شدن به یک الگو برای سایرین نمود.
تصویر(4)
حذف بخش های اضافی
کار خلاقانه، به ویژه زمانی که هدف آن جلب رضایت افراد زیادی است، همیشه به سمت زیاده روی و اضافات میرود. بخش قابل توجهی از موفقیت اولیه وردپرس می تواند به دلیل اصلاحات و بازبینیهای شدیدی باشد که آن را تجربه کرده است.
با وجود تمام کار و تخصصی که در وردپرس 2.5 به کار رفت، به هدف اصلی خود نرسید و به طور گسترده پذیرفته نشد. این نسخه تغییراتی بزرگ را به وجود آورد اما چند ماه بعد در نسخه 2.7، تغییرات بیشتری را تجربه کرد. با این حال، ساختار اطلاعاتی پایه، به ویژه پیشخوان، تغییر زیادی نکرده بود. هر چند در نگاه اول بسیار متفاوت از 2.5 به نظر می رسید.
استفاده از رهبری زنان
تغییرات بزرگ طراحی در وردپرس 2.7، توسط جین ولز رهبری شد که یک مطالعه کاربردی فشرده را هدایت کرد و چندین سال رهبری طراحی هسته وردپرس را برعهده داشت. جف چندلر در سال 2016 موفقیت این نسخه را تحسین کرد. کار طراحی آن عمدتا توسط مت توماس و اندی پیتلینگ صورت گرفت و این نسخه یکی از رازهای موفقیت وردپرس در ادامه راه شد. به نظر مت، جنیفر میلر با دیدگاهی کاملاً متفاوت و با تمرکز بر کاربران و رهبری بر اساس تحقیقات، ویژگیهای بسیار مثبتی را به جامعه وردپرس ارائه کرد. فوق العاده بود که رهبری زنانه در اوایل پیدایش جامعه وردپرس نشان داد این نرمافزار توسط همه و برای همه ساخته شده است.
تصویر(5)
طرح کلی رابط کاربری نسخه 2.7 برای مدتی کاملا ثابت ماند و تا انتشار وردپرس 3.8 در سال 2013 ادامه یافت. منوی مدیریتی پیشخوان در نسخه 2.9 به نوار کناری منتقل و از آن زمان تاکنون در همان مکان باقی مانده است. وردپرس 3.1 نیز نوار مدیریتی (Admin bar) را به سیستم اضافه کرد. در آینده به طور گسترده از این ویژگی ها تقلید شد و مدلهای استانداردی برای طراحی رابط کاربری شدند.
بلوغ و ثبات با وجود تغییرات
در نسخههای 2.7 تا 2.9، وردپرس ویژگیهای جدیدی را بهدست آورد که با نوآوریهایی در طراحی آن همگام شد. این ویژگیها شامل بروزرسانیهای خودکار و از راه دور، قابلیت نصب افزونهها از پنل مدیریت وردپرس و بروزرسانی گروهی افزونهها بود. در نهایت، قالبها نیز به این صورت عمل کردند. زمان ایجاد یک سایت جدید و هزینههای آن به دلیل وجود امکان بروزرسانی داخلی جدید، بهطور قابل توجهی کاهش یافت. این امر باعث شد تا وردپرس برای کسانی که خدمات توسعه و نگهداری را خریداری و ارائه میکنند، انتخاب درستی باشد و به یکی از مهمترین رازهای موفقیت وردپرس بدل شود.
در نسخه 3.0، قابلیتهای وردپرس شبکه یا Multisite با هسته وردپرس ادغام و قابلیت پستهای سفارشی، منوهای ناوبری و اولین سری از قالب های سالانه، ارائه شد. همه این موارد نشان میدهد وردپرس به عنوان یک سیستم مدیریت محتوای کامل در دسترس است. گامهای بزرگ بعدی که وردپرس را به عنوان یک فریم ورک چندمنظوره تحت وب مطرح کرد، حدود پنج سال زمان برد. API REST در سال 2015 و گوتنبرگ در وردپرس 5.0 (2018) معرفی شدند.
تصویر(6)
سخن پایانی
وردپرس از ابتدا به عنوان یک پروژه کوچک و انجمنی پرشور از مشارکت کنندگان، شروع به کار کرد و به مرور زمان، با همکاری این انجمن، به قدرتمندترین پلتفرم مدیریت محتوا تبدیل شد. رازهای موفقیت وردپرس را می توان در توجه به نیازهای کاربران، سادگی و شجاعت در حذف ویژگیها یا قسمتهایی که ضرورتی ندارند، یافت. وردپرس در طی این سالها محصولی کامل و بدون اضافات به وجود آورد. در حالی که همچنان در حال رشد و تکامل است. در انتها باید گفت وردپرس عزیز، تولد 20 سالگی ات مبارک… .