در دنیای اینترنت، تفاوت بین اصطلاحات "وب سایت" و "وب اپلیکیشن" تا حدودی مبهم است و تشخیص تفاوتشان دشوار می باشد. هرچند این تمایز برای کاربر نهایی اهمیت چندانی ندارد اما اگر قصد راهاندازی یک پروژه تحت وب را دارید، درک این تفاوت برای انتخاب بهترین روش توسعه بسیار کارآمد خواهد بود. در ادامه این متن، با وب سایتها و وب اپلیکیشنها، همچنین فاکتورهای تمایز آنها بیشتر آشنا خواهید شد.
وب سایت چیست؟
به زبان ساده، وب سایت مجموعهای از صفحات مرتبط است که با وارد کردن آدرسی اینترنتی (URL) در مرورگری مانند سافاری یا فایرفاکس در دسترس قرار می گیرد.
وب سایتها از فایلهایی تشکیل شدهاند که روی یک وب سرور قرار دارند. وقتی کاربر آدرس خاصی را در مرورگر خود وارد میکند، مرورگر با سرور ارتباط برقرار می نماید تا فایلهای مورد نیاز را دریافت کرده و به صورت تصویری نمایش دهد. این فایلها معمولا شامل HTML، CSS و جاوا اسکریپت هستند. وقتی در مورد وب سایت صحبت می شود، عموما منظور وب سایتهای ایستا (استاتیک) است. وب سایتهای ایستا به کاربران حاضر در سایت، محتوای یکسان و تجربهای مشابه را ارائه میدهند و به ندرت تغییر میکنند.
با این حال، امروزه وب سایتهای پویا (داینامیک) که تجربهای تعاملیتر را ارائه میدهند، با توجه به رفتار کاربر تغییر کرده و از کد جاوا اسکریپت بیشتری نسبت به وب سایتهای ایستا استفاده میکنند. اینکه آیا وب سایتهای پویا را باید به عنوان وب اپلیکیشن در نظر گرفت، محل بحث است. در واقع، ترسیم خط مشخص بین یک وب سایت و وب اپلیکیشن کار دشواری می باشد زیرا تمایز آنها تا حد زیادی ذهنی است.
در مورد بعضی وب سایتها ابهاماتی وجود دارد. برخی معتقدند وب سایتهای شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و لینکدین و وب سایتهای اشتراک ویدیو مانند یوتیوب و توییچ، به دلیل ماهیت تعاملیشان، در دسته وب سایتها قرار نمیگیرند و در واقع وب اپلیکیشن محسوب میشوند. برخی دیگر هم ممکن است وب سایتهای تجارت الکترونیک را نوعی وب اپلیکیشن بدانند زیرا این وب سایتها به ورودی و تعامل کاربر وابسته هستند.
در نهایت، هر سایتی که از طریق آدرس اینترنتی (URL) در یک مرورگر قابل دسترس باشد وب سایت است که شامل تمامی وب اپلیکیشنها هم میشود اما اگر بخواهید تمایزی بین «وب سایت» و «وب اپلیکیشن» قائل شوید، هیچ اجماع نظر مشخصی برای تعیین مرز آنها وجود ندارد.
تصویر(1)
وب اپلیکیشن (Web App) چیست؟
وب اپلیکیشن یک نرمافزار است که با وارد کردن آدرس اینترنتی (URL) در مرورگر قابل دسترسی می باشد.
وب اپلیکیشنها از بسیاری جهات اساسا شبیه وب سایتها هستند و اکثر افراد وباپها را زیرمجموعهای از وب سایتها می دانند. یعنی تمامی وباپها وب سایت هستند اما همه وب سایتها وباپ نیستند. با این حال، وب اپلیکیشنها عموما جهت پیچیده و تعاملی بودن طراحی شدهاند و تجربهای پویا را برای هر کاربر به ارمغان میآورند. وباپها به جای ارائه محتوای ایستا، ورودی کاربر را دریافت کرده و آن را پردازش میکنند تا وظایف سطح بالاتری را انجام دهند.
تصویر(2)
Chat GPT یک مثال واضح از وب اپلیکیشن است.
نمونههای وب اپلیکیشنها
برخی از برجستهترین و محبوبترین وب اپلیکیشنها عبارتند از:
- ابزارهای گوگل Workspace (مانند Google Docs، Google Sheets، Gmail)
- Canva
- Trello
- Discord
- Chat GPT
لازم به ذکر است که بسیاری از کسبوکارها هم از یک وب سایت و هم وب اپلیکیشن استفاده میکنند و اغلب هر دو توسط دامنه ای واحد مدیریت میشوند. برای مثال، اگر به canva.com یا notion.com مراجعه کنید و عضو نباشید، یک وب سایت ایستا را مشاهده خواهید کرد که محصولشان را تبلیغ میکند اما اگر وارد شوید، یک وب اپلیکیشن پویا و تعاملی را در اختیار خواهید داشت که اغلب تحت همان دامنه میزبانی میشود. هرچند بسیاری از ابزارها توسط یک زیر دامنه مانند app.example.com، وب سایت و وباپ را از هم جدا میکنند. همانطور که قبلا اشاره شد، اکثر افراد وب سایتهایی مانند فیسبوک، یوتیوب، تیکتاک، لینکدین و توییچ را بههمراه انجمنهای گفتگو مانند ردیت و stack overflow، در دسته وب اپلیکیشنها طبقهبندی میکنند.
شباهتهای بین وب اپلیکیشن و وب سایت
شباهت زیادی بین وب اپلیکیشنها و وب سایتها وجود دارد:
- هر دو برای نمایش به اتصال اینترنت نیاز دارند و با وارد کردن URL در مرورگر قابل دسترسی هستند.
- هر دو قابلیت چندپلتفرمی دارند. یعنی میتوان از آنها روی دستگاههای مختلف (مانند تلفن همراه و رایانه رومیزی)، انواع سیستمعاملهای مختلف (مانند ویندوز، اندروید، iOS) و مرورگرها (مانند سافاری، فایرفاکس) استفاده کرد.
- زبانهای برنامهنویسی اصلی که برای ساخت وب سایتها و وب اپلیکیشنها استفاده میشوند، عموما یکسان هستند (برخلاف اپلیکیشنهای موبایل که از زبانهای کاملا متفاوتی استفاده میکنند).
در واقع میتوان گفت که در مقایسه وب اپلیکیشن با وب سایت، بیشتر جزئیات یکسان بوده و تفاوتها نسبتا جزئی هستند.
پس چه تفاوتی بین این دو وجود دارد؟
در واقع تفاوت فقط در برخی مفاهیم است و آنقدر هم مهم نیست. ممکن است که هر فرد تعریف خاص خود را نسبت به یک وب سایت یا وب اپلیکیشن داشته باشد. ارائه یک پاسخ واضح آسان نیست اما چند تفاوت رایج بین یک وب سایت سنتی و وب اپلیکیشن وجود دارد.
کارایی
وب اپلیکیشنها معمولا کارایی بیشتری نسبت به یک وب سایت ساده دارند. وب سایتهای سنتی، محتوای ثابت و غیرقابل تغییری را به کاربران ارائه میدهند. برنامههای تحت وب برای ارائه یک هدف کاربردی مانند پردازش، ذخیره و دستکاری دادهها، برقراری ارتباط، تولید و ویرایش محتوای بصری یا ارائه تجربیات تعاملی (مانند بازی)، ساخته شدهاند. این گونه تصور کنید که وب سایت مانند یک کتاب است، در حالی که وب اپلیکیشن بیشتر شبیه ماشین می باشد که بر اساس رفتار کاربر، وظایف و اقداماتی را انجام میدهد.
تعامل کاربر
واضحترین تفاوت بین وب اپلیکیشن و وب سایت در میزان تعامل کاربر است. کاربر میتواند با یک وب اپلیکیشن تعامل داشته باشد، در حالی که وب سایت سنتی و ایستا بیشتر برای مطالعه است (به جز برخی ویژگیهای تعاملی کوچک مانند دکمه یا فرم). وب اپلیکیشنها ورودی دریافت میکنند و خروجی پویایی را بر اساس اقدامات کاربر ارائه میدهند. در برخی موارد، یک برنامه تحت وب ممکن است بدون ورودی کاربر هیچ کاری انجام ندهد. به عنوان مثال یک سند خالی گوگل داک را در نظر بگیرید، تا زمانی که کاربر چیزی تایپ نکند، اتفاقی نمیافتد.
تصویر(3)
وب سایتها معمولا جنبه اطلاعرسانی دارند. آنها محتوایی را ارائه میدهند که کاربران صرفا آن را بخوانند اما کاربر نمیتواند مستقیماً آنچه را روی صفحه میبیند تغییر دهد و با آن تعامل برقرار کند.
.webp)
تصویر(4)
زبانهای برنامهنویسی
وب سایتها تقریباً همیشه با HTML و CSS نوشته میشوند و جاوا اسکریپت برای افزودن برخی عناصر پویا به صفحات وب، به کار می رود. در توسعه وب اپلیکیشن، همچنان از HTML و CSS به عنوان پایه استفاده میشود اما توسعهدهندگان ممکن است برای ایجاد برنامههای تحت وب پویا با قابلیتهای پیچیدهتر، از دامنه گستردهتر زبانهای برنامهنویسی بهره ببرند.
توسعه دهندگان می توانند تمام این کارها را با جاوا اسکریپت انجام دهند، در این صورت شاید کد بکاند خیلی با یک وب سایت سنتی تفاوت نداشته باشد. با این حال، وب اپلیکیشنها ممکن است از زبانهایی مانند پایتون، PHP، سیشارپ، تایپاسکریپت، روبی و جاوا استفاده کنند که بستگی به سطح و نوع عملکرد مورد نیاز دارد.
ابزارها و فریمورکهای اضافی
هم وب سایتها و هم وب اپلیکیشنها اغلب با کمک ابزارهای دیگری فراتر از زبانهای برنامهنویسی پایه آنها ساخته میشوند. اغلب وب سایتها از یک سیستم مدیریت محتوا (CMS) استفاده میکنند که انتشار و ویرایش محتوا را بدون نیاز به کدنویسی امکانپذیر میسازد.
سیستمهای مدیریت محتوای محبوب عبارتند از:
- وردپرس
- جوملا
- پرستاشاپ
وب اپلیکیشنها ممکن است از فریمورکها و کتابخانههایی استفاده کنند که قابلیتهای زبانهای برنامهنویسی خاص را گسترش دهند یا ساخت و استقرار عناصر خاصی را سادهسازی نمایند.
فریمورکهای رایج وب اپلیکیشن عبارتند از:
- فریمورکهای جاوا اسکریپت (بهعنوان مثال React، Vue، Angular)
- فریمورکهای PHP (بهعنوان مثال Laravel)
- فریمورکهای پایتون (Django، Flask)
- Ruby on Rails (توسعهیافته بر اساس زبان برنامهنویسی روبی)
هزینه و زمان راهاندازی
وب سایتها معمولا از نظر فنی سادهتر هستند و در نتیجه راهاندازی آنها ارزانتر و سریعتر است. HTML و CSS دو مورد از آسانترین و شناختهشدهترین زبانهای برنامهنویسی هستند که نوشتن کد برای راه اندازی یک وب سایت ایستا با آنها نسبتا ساده است.
استفاده از یک سیستم مدیریت محتوا (CMS) حتی سریعتر و ارزانتر می باشد. راهاندازی کامل وب سایت با یک CMS در عرض چند ساعت قابل انجام است. ایجاد وب اپلیکیشنها (بسته به سطح عملکرد مورد نیاز) به کار و تخصص بیشتری نیاز دارد. بنابراین، راهاندازی یک وب اپلیکیشن معمولا زمان بیشتری میبرد و نیازمند توسعهدهندگانی با مهارت بالاتر است که به معنای هزینه بیشتر خواهد بود.
امنیت
ماهیت تعاملی وب اپلیکیشنها به این معنا است که آنها میتوانند بیشتر در معرض نقض امنیتی و آسیبپذیری باشند. به دلیل تعامل بالای کاربران با وب اپلیکیشنها احتمال بیشتری وجود دارد که کاربران به دادههای حساس دسترسی پیدا کرده یا کدهایی را وارد سایت کنند که به سایت یا کاربران دیگر آسیب برسانند.
از طرف دیگر، وب سایتها آسیب پذیری های کمتری جهت تزریق کدهای مخرب دارند، به خصوص اگر از یک اتصال امن HTTPS استفاده کنند. این بدان معنا نیست که تمامی وب اپلیکیشنها در معرض هک و دستکاری هستند بلکه صرفا هنگام ساخت یک وب اپلیکیشن تعاملی، باید توجه بیشتری به امنیت داشته باشید.
قابلیت دیده شدن و کشف پذیری
وب سایتهای ایستا و سنتی معمولا رتبه بهتری در گوگل کسب میکنند زیرا ساختار ساده یک صفحه HTML برای گوگل قابل فهم و بررسی آن راحتتر است. اپلیکیشن های تحت وب به خصوص برنامههای پویا و تعاملیتر، معمولا در موتورهای جستجو کمتر دیده میشوند. برای مثال، بررسی برنامههای تکصفحهای (SPAs) به دلیل نحوه استفاده از جاوا اسکریپت جهت نمایش پویای محتوا، برای موتور جستجویی مانند گوگل بسیار دشوار است.
البته این به معنی قابل کشف نبودن وب اپلیکیشنها نیست. برنامههای تحت وب استاتیک (ایستا) درست مانند وب سایتهای معمولی به راحتی رتبهبندی میشوند.
وب اپلیکیشن های پیش رونده (Progressive Web Apps - نسخه ارتقا یافته و کارآمدتر یک وب سایت معمولی) میتوانند برای سئو بهینه سازی شده و در فروشگاههای بزرگ اپلیکیشن منتشر شوند. این یک ویژگی جذاب خواهد بود که برای وب سایت ایستا و ساده امکانپذیر نیست.
مقایسه وب سایت و وب اپلیکیشن: کدام برای پروژه شما مناسب است؟
اگر به دنبال ساخت یک پروژه مبتنی بر وب هستید، چگونه باید آن را انجام دهید؟
پروژه شما باید یک وب سایت باشد اگر:
- پروژه شما عمدتا شامل محتوای ثابت است که کاربر بدون کمترین تعامل، آن را دریافت میکند.
- میخواهید با هزینه کمتر و در زمان کوتاهتری آن را راهاندازی کنید.
- به هیچ ویژگی پیچیده خاصی نیاز ندارید.
- پیشبینی میکنید که سئو کانال اصلی یافتن پروژه شما باشد.
یک وب اپلیکیشن بسازید اگر:
- پروژه شما ماهیت تعاملی بیشتری دارد.
- بودجه یا تخصص لازم برای ساخت ابزارها با زبانها و فریمورکهای تخصصیتر را دارید.
- آماده استفاده از کانالهای دیگری به جز سئوی گوگل برای جذب کاربر هستید.
سخن پایانی
با در نظر گرفتن این موارد، لزوما نیاز نیست بین وب اپلیکیشن و وب سایت یکی از انتخاب کنید. بلکه تصمیمگیری بیشتر در مورد این است که از چه نوع زبانهای برنامهنویسی، فریمورکها و ابزارهایی برای ایجاد سایت یا اپلیکیشن خود استفاده نمایید.
وب سایتها برای ارائه محتوای ثابت و بروز شده مناسب هستند. آنها به طور کلی سادهتر و سریعتر از وب اپلیکیشنها توسعه داده میشوند و هزینهی کمتری نیز دارند. همچنین وب اپلیکیشنها برای ارائه تجربیات تعاملی و پویا مناسب هستند. در نهایت، بهترین انتخاب برای شما به نیازها و اهداف خاصی که دارید بستگی خواهد داشت.